Quy luật vòng knock-out: Kết quả lượt đi quyết định toàn cục

TRẬN ĐẤU THỦ TỤC VÀ TỶ SỐ KHÔNG THỰC
Phân nửa đội hình chính của Barcelona trong trận bán kết lượt về Champions League là các cầu thủ không thường xuyên đá chính: Adriano, Marc Bartra, Alex Song, Cesc Fabregas, David Villa  (trong số ấy, Fabregas là cầu thủ duy nhất được đá chính đến phân nửa số trận của Barcelona tại Champions League mùa này).

Và đấy là Barcelona không có Lionel Messi. Thế nên, cũng chẳng lạ về chuyện Barcelona thua Bayern đến 0-3 ngay tại thánh địa Nou Camp. Nói cách khác, đấy là tỷ số “không thực” về mặt tinh thần.

Nguyên nhân lớn nhất khiến cái tỷ số “không thực” ấy xuất hiện là hoàn cảnh của trận đấu, vốn đã không còn là cuộc tỷ thí đích thực nữa. Cuộc chơi đương nhiên phải khác nếu được đặt vào hoàn cảnh đôi bên thực sự tranh chấp, thay vì cái hoàn cảnh mà ai cũng biết: Bayern đã thắng 4-0 ở lượt đi.

Trận lượt về giữa Real Madrid và Borussia Dortmund tuy khác hẳn về chi tiết (Real thắng 2-0, nếu là 3-0 thì họ đã hoàn tất cú lội ngược dòng lịch sử), nhưng về thực chất thì cũng chẳng khác. Real thay đổi từ đội hình đến cách chơi so với lượt đi (bỏ Sami Khedira và dùng một bộ ba kỹ thuật gia đầy sáng tạo ở khu giữa là Xabi Alonso, Luka Modric, Mesut Oezil).

Trên thực tế, “kế hoạch B” của Jose Mourinho tuy có tạo ra khác biệt so với một Real thường thấy, nhưng cái tỷ số 4-1 nghiêng về Dortmund sau trận lượt đi thì vẫn đứng vững cho đến tận phút 82 của trận lượt về. Nhiều người tỏ ra nuối tiếc: Real đã ghi 2 bàn liên tiếp trong 8 phút chót thì tại sao họ lại không thể “ráng” thêm 1 bàn trong khoảng thời gian đá bù, hoặc tại sao họ không ráng ghi 1 bàn ở hiệp 1?

Tất nhiên, cuộc sống không bao giờ đơn giản như vậy, và bóng đá cũng là một phần của cuộc sống. Phải nhìn nhận: cái hoàn cảnh “2 bàn trong 8 phút chót” ở trận đấu này cũng chính là cái hoàn cảnh không bình thường như ở trận Barca - Bayern. Khi ấy, mọi chuyện đã thật sự ngã ngũ rồi. Nếu đôi bên vẫn đang tranh chấp khốc liệt thì chắc chắn mục tiêu, chiến thuật, con người đều sẽ khác. Diễn tiến trận đấu sẽ khác. Và 8 phút chót cũng phải khác.

QUY LUẬT CỦA SÂN CHƠI NGHIỆT NGÃ
Đấy chỉ là những chi tiết cụ thể, trong 2 trận đấu cụ thể của lượt về bán kết Champions League. Một cách tổng quát, có thể nói luôn: lượt về của các cặp đấu knock-out trên đấu  trường 2 Cúp châu Âu khi nào cũng diễn ra trong hoàn cảnh khác hẳn so với những suy luận thông thường khi người ta đặt thực lực, lối chơi, phong độ hoặc đẳng cấp của các đội liên quan lên bàn cân.

Khác ở chỗ, lượt về chỉ là phần nối tiếp so với 90 phút tranh tài của trận lượt đi. Mà trong thể thức knock-out gồm 2 lượt đấu của bóng đá đỉnh cao, có đến hơn 80% các cặp đấu coi như đã ngã ngũ sau trận lượt đi. Lượt về, do vậy, thường trở thành một hoàn cảnh rất xa lạ.

Người ta có thể bỏ sở trường lấy sở đoản, có thể thay đổi (lối chơi hoặc con người) mạnh mẽ đến mức không ai có thể nhận ra đội bóng quen thuộc mà mình ủng hộ nữa. Nói chung, đấy đều là những sự thay đổi hoặc điều chỉnh trong thế còn nước còn tát, hoặc đôi khi đến cả mức độ vùng vẫy trong tuyệt vọng. Để rồi, thay đổi thế nào đi nữa, tất cả cũng chỉ để chứng minh rằng đa số các trận lượt về chỉ còn là vấn đề thủ tục, rất khó đảo ngược tình hình.

Tỷ lệ 80% vừa nêu là cách nói chuyên môn của Andy Roxburgh - chuyên gia nổi tiếng đã giữ ghế Giám đốc kỹ thuật của UEFA giai đoạn 1994 - 2012 và là thành viên Tiểu ban nghiên cứu kỹ thuật của FIFA trong suốt 5 kỳ World Cup gần đây. Sau mỗi kỳ World Cup của FIFA hoặc mỗi mùa bóng của UEFA, Roxburgh và đồng nghiệp luôn có những đúc kết quan trọng mang tính hệ thống về kỹ, chiến thuật.

Và một trong những đúc kết thường thấy nhất của chuyên gia Andy Roxburgh khi ông nói về Champions League luôn là: “Trong thể thức knock-out thì trận lượt đi quyết định toàn cục”. Không riêng gì Champions League, mà cả Europa League cũng vậy. Còn theo thống kê thực tế trong 3 mùa bóng gần đây ở 2 Cúp châu Âu, có 81% các cặp đấu knock-out kết thúc với chiến thắng chung cuộc thuộc về đội đã tạo được ưu thế ở trận lượt đi.

Vì sao lại như thế? Chuyên gia Roxburgh phân tích: ở đẳng cấp cao, khi các HLV bậc thầy đã nghiên cứu kỹ lẫn nhau, nắm vững gần như toàn bộ sở trường, sở đoản của nhau và đã chuẩn bị hết mọi phương án, kế sách có thể vận dụng trong mọi tình huống có thể xảy ra, thì chỉ cần 90 phút tranh tài là đủ phân rõ thắng, thua.

Chênh lệch, dù nhỏ, mà đã xuất hiện trong trận lượt đi, thì đấy cũng gần như chắc chắn cũng sẽ là chênh lệch chung cuộc. Cũng với khả năng như thế, với những con người, phương án, giải pháp như thế, người ta đâu dễ làm lại để thay đổi toàn cục!