Thuyền trưởng là người quyết định vận mệnh của một con tàu và những thuyền viên, hành khách trên con tàu đó. Trong năm qua, điện ảnh có một bộ phim rất hay về vai trò của thuyền trưởng là phim Captain Phillips. Trong bóng đá, rất rõ rệt có những đội bóng mà số phận gắn liền với một HLV nhất định. Không ai tưởng tượng nổi Borussia Dortmund sẽ thế nào nếu mất Juergen Klopp, người chẳng những đưa CLB vùng Ruhr lên đỉnh cao của bóng đá Đức mà còn cả ở châu Âu. Rất nhiều người cũng sẽ lo lắng cho Atletico Madrid nếu đội bóng này mất HLV Diego Simeone. Chỉ trong vòng vài năm, nhà cầm quân trẻ người Argentina đã ghi dấu ấn rất rõ ở Vicente Calderon. Về một mặt nào đó, Simeone và Atletico làm chúng ta liên tưởng đến Barcelona thời còn do Pep Guardiola huấn luyện, và sau đó khi Pep ra đi. Có rất nhiều cầu thủ giỏi ở một đội bóng giỏi. Trên thế giới cũng có rất nhiều HLV xuất sắc, nhưng những HLV ghi dấu ấn đậm nét không chỉ về mặt thành tích mà còn về phong cách, đường hướng phát triển ở một đội bóng thì không nhiều. 

Rõ nhất trong tình huống kể trên là...

Cả thế giới đều biết Alex Ferguson là HLV xuất sắc, là huyền thoại của M.U, là nhà cầm quân giàu thành tích nhất trong lịch sử bóng đá. Tuy nhiên, điều mà ít người hình dung được là giá trị và vai trò của Ferguson thậm chí còn lớn hơn khi ông nghỉ hưu. 

Một dẫn chứng tiêu biểu: ở mùa giải cuối cùng có Ferguson, M.U vô địch Anh với 89 điểm (28 thắng, 5 hòa, 5 thua). Chỉ một năm sau khi Sir Alex nghỉ hưu, M.U rớt xuống hạng 7 với chỉ 64 điểm (19 thắng, 7 hòa, 12 thua). Quỷ đỏ lập tức trở thành một đội bóng tầm thường ngay khi không còn Ferguson, điều tồi tệ hơn nữa là nền tảng vững chắc Sir Alex gây dựng bỗng lung lay dữ dội khi một loạt biến động lớn về nhân sự xảy ra. Nhiều trụ cột muốn rời CLB, các ngôi sao hiện có muốn ra đi, các ngôi sao được chèo kéo không muốn về Old Trafford dù M.U đã sa thải David Moyes, người dẫn dắt đội mùa tới là Louis van Gaal lừng lẫy. 

Van Gaal rất xuất sắc, từng thành công ở nhiều CLB lớn (Ajax Amsterdam, Barcelona, Bayern Munich) nhưng chỉ có một đội ông để lại dấu ấn rõ nét. Ajax từng thống trị châu Âu giữa thập kỷ 90 song sau khi Van Gaal ra đi đã tuột dốc cho đến tận ngày nay, không còn trong hàng ngũ các đội hàng đầu châu Âu nữa.    

Cây bút nổi tiếng của Anh là Keir Radnedge từng viết trên tạp chí World Soccer rằng: “Những cầu thủ ngôi sao đến rồi đi ở các CLB lớn, nhưng những HLV đến rồi ở lại mãi mãi với một CLB lớn”. Một cầu thủ, dù là siêu sao cỡ Diego Maradona hay Lionel Messi, cũng không thể định hình một lối chơi cho một đội bóng. Johan Cruyff ở Ajax nổi tiếng với bóng đá tổng lực ở thập kỷ 70 cũng vậy. 

Trong khi đó, khi trở thành HLV, Cruyff lại ghi dấu ấn hình thành một “con đường” cho Barcelona, là nguồn cảm hứng cho Guardiola và tiqui-taca cực kỳ thành công từ năm 2009 đến 2012. Nói đến bóng đá tổng lực, người ta nhớ ngay đến HLV Rinus Michels, sau đó mới đến siêu sao Cruyff. Ở AC Milan dưới triều đại của ông chủ Silvio Berlusconi, HLV Arrigo Sacchi chính là người mở đường, sau đó được tiếp nối bởi Fabio Capello, Carlo Ancelotti. Người ra đi nhưng giá trị vẫn ở lại, có thể xuyên suốt qua nhiều thế hệ, hoặc thậm chí là mãi mãi.