Trước mỗi mùa bóng, các cầu thủ tự bầu thủ quân trong một buổi họp không có mặt BHL. Ở một cuộc họp như thế trước mùa bóng 1973/74, Cruyff chỉ đạt được 3 phiếu bầu. Ông lập tức gọi điện cho người đại diện: “Hãy liên hệ ngay với Barcelona. Tôi không muốn ở đây nữa”...

Nhắc lại như thế để thấy vai trò thủ quân trong bóng đá ngày xưa quan trọng như thế nào. Cũng liên quan đến vai trò thủ quân, người ta thấy được cả vấn đề trường phái. Thủ quân Brazil tại các kỳ World Cup ngày xưa luôn là hậu vệ, dựa trên quan điểm hậu vệ mới có tầm nhìn bao quát để chỉ huy đồng đội (Pele ư? Không hề). Ở Pháp, thủ quân chính là HLV trên sân, là cầu thủ có ý thức chiến thuật rất cao hoặc có ảnh hưởng quan trọng nhất trong lối chơi toàn đội. Michel Platini dĩ nhiên là một nhân vật như vậy, nhưng chúng ta hiểu thêm vì sao thủ quân vô địch World Cup 1998 phải là Didier Deschamps chứ không phải Zinedine Zidane.

Ở Đức, thủ quân phải là cầu thủ mẫu mực, tính chiến đấu rất cao và thường có khả năng xốc vác tinh thần toàn đội. Có thể xem đấy là một “cá nhân điển hình”, nên việc mang băng thủ quân liên quan cả đến vấn đề danh dự. Philipp Lahm và Michael Ballack hậm hực với nhau chỉ vì câu hỏi tưởng như chả có gì quan trọng: ai là thủ quân Mannschaft? Ở Italia, người ta thường chỉ đơn giản trao băng thủ quân cho cầu thủ khoác áo ĐTQG nhiều nhất. Chiếc băng và cả vai trò thủ quân có một ý nghĩa thật sự mờ nhạt trong nền bóng đá này.

Thế còn ở Anh? Chiếc băng thủ quân Tam sư ngày càng có ý nghĩa... “làm hàng”. Wayne Rooney từng là đội trưởng hồi năm 2009, giờ lại mang băng đội trưởng lần nữa trong trận gặp San Marino ở vòng loại World Cup 2004. Người ta có thể hiểu được vì sao John Terry, Rio Ferdinand, Steven Gerrard hoặc Frank Lampard được trao băng thủ quân trong những trường hợp khác. Nhưng ngay cả Gareth Barry, thậm chí Scott Parker, cũng từng là thủ quân đội Anh thời gian gần đây.

Bề ngoài, người ta vẫn cứ nhai đi nhai lại những điều tốt đẹp liên quan đến nhân vật mang băng thủ quân. Nào là thủ lĩnh đích thực, nào là giá trị làm gương cho các cầu thủ trẻ, kiểm soát tình trạng kỷ luật của toàn đội, phát huy kinh nghiệm già dặn... Thật ra, tình trạng Tam sư ngày càng có nhiều thủ quân chỉ nói lên một điều: bây giờ, hầu như ai làm thủ quân cũng được. Tất cả những gì quan trọng cần làm, HLV trưởng đã làm hết rồi.

Rooney lập tức tuyên bố “Tôi đã khác”, đại khái nói rằng bây giờ anh sẽ không lĩnh thẻ đỏ một cách ngu ngốc, sẽ luôn động viên đồng đội, sẽ ý thức được tầm quan trọng của những gì mình cần làm và sẽ làm... Chẳng lẽ Rooney không nên làm như vậy khi anh chưa được trao băng thủ quân? Và chẳng lẽ, khi Rooney được trao băng thủ quân thì đương nhiên anh sẽ chơi hay hơn những giá trị thực của mình? Điều duy nhất có thể nói chắc: giá trị của “thủ quân Rooney” trên trận địa quảng cáo sẽ cao hơn “cầu thủ Rooney”!