Man United thật ra mới thua 2 trận ở Premier League trong năm 2015, nhưng với rất nhiều người, lối chơi của họ vẫn quá thiếu thuyết phục và Louis van Gaal, HLV vẫn khẳng định là chơi đẹp cũng quan trọng như giành chiến thắng, đang là người gây thất vọng nhiều nhất. Sự phán xét lúc này có thể là vội vã, nhưng bóng đá hiện đại luôn khắc nghiệt như thế. Những thiên tài HLV ở giải vô địch Anh như Herbert Chapman, Don Revie, Bill Shankly, Brian Clough hay Sir Alex Ferguson có lẽ cũng sẽ bị phán xét chỉ sau nửa mùa giải trong bối cảnh hiện giờ.

Nhưng

Van Gaal, lúc mới khởi nghiệp, là một tông đồ của bóng đá tổng lực truyền thống. Ở Ajax, hệ thống ông sử dụng là sự kế thừa của một lối chơi đã được duy trì suốt từ giữa những năm 1960: tập trung vào cầm bóng nhiều, hệ thống cơ bản là 4-3-3 dù một trong 2 trung vệ có thể dâng lên để chuyển thành 3-4-3, các tiền vệ trung tâm lùi sâu (Edgar Davids và Clarence Seedorf), gây sức ép trên khắp mặt sân…

Van Gaal chỉ điều chỉnh chi tiết với đội hình đó. Ông nhận ra rằng số 10 cũng phải đóng góp cho phòng ngự. Ông thấy các trung vệ cũng phải tổ chức lối chơi từ phía sau. Ông yêu cầu tiền đạo phải là người kết nối lối chơi và quan trọng nhất, ông yêu cầu các tiền vệ cánh không dâng cao hơn các tiền đạo cánh để đề phòng các pha phản công. Những đội bóng của Van Gaal luôn chơi pressing và tốc độ (bóng dài hay bóng ngắn không phải là vấn đề, miễn là họ chơi như thế).

Ở Barcelona, triết lý đó không thay đổi, nhưng cũng với vài điều chỉnh nhỏ nữa. Thủ môn được yêu cầu phải xử lý tốt bóng bằng chân, điều đã khiến Robert Enke thất bại tại Barca. Mọi cầu thủ phải đủ thể lực để tham gia phòng ngự, điều gây ra rạn nứt trong quan hệ giữa Van Gaal với các ngôi sao Rivaldo, Giovanni và Sonny Anderson, hay thất bại trong việc tìm một chỗ cho Juan Roman Riquelme.

Tuy nhiên, thất bại với ĐT Hà Lan ở vòng loại World Cup 2002, thời kỳ thứ 2 với Barcelona đầy khó khăn và những tranh cãi với Ronaldo khi ông làm giám đốc thể thao ở Ajax đã khiến Van Gaal thay đổi. Một thập kỷ trước, ông tưởng như đã phải chấp nhận vị thế một HLV lỗi thời. Van Gaal lưu lạc tới tận AZ Alkmaar, nơi ông nhận ra rằng những nguyên tắc cũ cần phải thay đổi. Một đội bóng ở tầm AZ không thể chơi pressing 4-3-3, hay thậm chí là 4-2-3-1 đang trở nên thời thượng.

Trong 4 mùa giải của Van Gaal tại CLB tốp dưới của Hà Lan đó, ông đã thay đổi bản thân, và đọi bóng. AZ chơi 4-4-2, nhưng rất cơ động. Họ phòng ngự số đông, giải tỏa áp lực và tung ra các đường chuyền dài từ Stijn Schaars, tiền vệ chơi ngay trước hàng thủ 4 người, cho các tiền đạo tốc độ, Mousa Dembele và Mounir El Hamdaoui. Van Gaal gọi chức vô địch Hà Lan mà ông giành được với AZ là “kiệt tác nhỏ bé của tôi”. Ông đã thay đổi, và đã chiến thắng.

Nếu Van Gaal không mất hàng triệu USD vì vụ lừa đảo Bernie Madoff, có lẽ ông đã ở lại AZ luôn, nơi ông có thể là một nhà độc tài không ai dám chống lại. Nhưng khi Bayern ngỏ lời, tình hình tài chính khiến ông khó thể nói không. Ở Munich, những dấu ấn AZ vẫn còn rơi rớt: 4-3-3 hay 3-4-3 của Van Gaal trước đó được thay bằng 4-2-3-1, với một tiền vệ trụ chuyên nghiệp, Mark van Bommel. Cái tôi quá lớn khiến ông bị sa thải 21 tháng sau đó, nhưng vì đấu đá trong văn phòng ban lãnh đạo hơn là vì các kết quả chuyên môn.

Van Gaal tới với Hà Lan 2012 không còn là Van Gaal của một thập kỷ trước. Sự thực dụng giờ là khuynh hướng chủ đạo trong triết lý của ông. Ông không còn là kẻ lãng mạn lý tưởng trước kia. “Tôi đôi khi tự hỏi bản thân liệu chơi bóng đẹp có quan trọng hơn là chiến thắng”, Van Gaal từng viết trong cuốn tự truyện năm 2009 của ông, “Vision” - Nhãn quan. Giờ thì ông không còn đặt ra câu hỏi đó nữa, giờ thì chiến thắng luôn là ưu tiên số 1.